Het OCAI-model van Quinn en Cameron
Het OCAI-model van Quinn en Cameron (1999) onderscheidt vier dimensies die helpen om de bedrijfscultuur van een organisatie te typeren: beheersgericht, resultaatgericht, mensgericht en innovatief. Binnen het Competing Values Framework worden deze dimensies gekoppeld aan vier cultuurtypen: de hiërarchische cultuur, de marktcultuur, de familiecultuur en de adhocratie.
Uit onderzoek blijkt dat de meeste organisaties een dominante culturele stijl ontwikkelen. In meer dan 80% van de duizenden onderzochte organisaties kwam één cultuurtype duidelijk naar voren. In organisaties waar geen overheersende cultuurvorm aanwezig was, heerste vaak onduidelijkheid over de cultuur of werden alle vier de cultuurtypen in gelijke mate benadrukt.
Bij Sleutelspelers hanteren we het OCAI-model (Organizational Culture Assessment Instrument) om de bedrijfscultuur van een organisatie in kaart te brengen en hebben we een afgeleide variant gecreëerd waarmee kandidaten een goed beeld krijgen bij wat voor type cultuur zij het beste passen.
De vier cultuurtypen en leiderschapsstijlen
- Hiërarchische cultuur
Een organisatie met een hiërarchische cultuur legt de nadruk op structuur, regels en efficiëntie. Effectieve leiders in deze organisaties zijn sterke organisatoren, controleurs en coördinatoren. Ze zorgen voor een efficiënte bedrijfsvoering door consistent toezicht en beheer. - Marktcultuur
Bij een marktcultuur ligt de focus op resultaat en competitie. Effectieve managers worden hier gekenmerkt door hun gedrevenheid, concurrentiegerichtheid en vermogen om resultaten te behalen. Ze motiveren hun teams, zetten duidelijke koerslijnen uit en zijn sterke onderhandelaars. - Familiecultuur
In een familiecultuur staat samenwerking, zorg en betrokkenheid centraal. Effectieve leiders binnen deze organisaties fungeren als mentoren, verzorgers en steunpilaren. Ze bouwen hechte teams en creëren een warme en ondersteunende werkomgeving. - Adhocratie
Organisaties met een adhocratiecultuur zijn gericht op innovatie, flexibiliteit en toekomstvisie. Effectieve leiders zijn vaak visionair, ondernemend en risicobereid. Ze stimuleren creativiteit en vernieuwende ideeën binnen de organisatie.
Het leiderschap dat het meest effectief is, sluit doorgaans naadloos aan bij de dominante cultuur van de organisatie.
De zes dimensies van organisatiecultuur
De cultuur van een organisatie wordt verder gevormd door zes inhoudelijke dimensies:
- Dominante kenmerken: hoe wordt de organisatie als geheel ervaren?
- Leidinggevende stijl: Welke leiderschapsstijl is dominant en hoe wordt deze toegepast?
- Personeelsmanagement: hoe worden medewerkers behandeld en wat typeert de werkomgeving?
- Bindmiddel: welke mechanismen zorgen ervoor dat de organisatie samenhang vertoont?
- Strategische accenten: welke gebieden krijgen prioriteit binnen de strategie?
- Succescriteria: hoe wordt succes gedefinieerd, erkend en beloond?
Met deze inzichten helpt het model organisaties bij het begrijpen, beoordelen en verbeteren van hun cultuur, wat bijdraagt aan effectievere leiderschapstijlen en organisatieontwikkeling. Voor ons helpt het model – als onderdeel van het Matchkwadrant – om een match te maken tussen kandidaat en organisatie op bedrijfscultuur.